Χειμερινό ηλιοστάσιο

H αρπαγή της Περσεφόνης, Jean Francois De Troy, 1735, λάδι σε καμβά. Stroganov Palace Museum, Leningrad, Russia.

 Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης

Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
Κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
Τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
Και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο

Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες
Ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο
Τώρα πετάνε τ’ αποτσίγαρα οι τουρίστες
Και το καινούργιο παν να δουν διυλιστήριο

Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία
Κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα
Τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία
Άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα

Κοιμήσου Περσεφόνη
Στην αγκαλιά της γης
Στου κόσμου το μπαλκόνι
Ποτέ μην ξαναβγείς

Η Αθηνά κι ο Άρης ζητάνε από τον Άδη να μην απαγάγει την Περσεφόνη. Peter Paul Rubens, μεταξύ 1636-1638, λάδι σε καμβά, Museo Nacional del Prado.

Τι συμβολίζει η αρπαγή της Περσεφόνης

 

Οι ερμηνείες του μύθου είναι πολλές. Σύμφωνα με τους Στωϊκούς πρόκειται για την εναλλαγή των εποχών ανάμεσα στην ξηρασία και την καρποφορία. Έκδηλος  παραμένει ο συμβολισμός της αναγέννησης των γενεών και η αιωνιότητα της ζωής με την εναλλαγή του παλαιού και του καινούργιου, όπως τουλάχιστον εμφανιζόταν στα Ελευσίνια μυστήρια. Για την εξέλιξη των πολιτισμών η Περσεφόνη με τα γονικά της πρότυπα χρωματίζει κοινωνιολογικά την αντιπαλότητα Μητριαρχίας και Πατριαρχίας, ενώ σε ένα περισσότερο λαϊκό πλαίσιο, ο μύθος συμβολίζει τον αποχωρισμό της νεαρής κόρης από τη μητέρα της μετά το γάμο.

Ηλιοστάσιο

Η λέξη προέρχεται από το "ήλιος" και το "στέκομαι"/"στάση" επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια, μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται

O χειμώνας επίσημα ξεκινά απόψε

Η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου είναι η σημερινή

Η Περσεφόνη αφήνει την μάνα της Δήμητρα και πηγαίνει στα κρύα και σκοτεινά δώματα του Άδη

Η φύση θα κοιμηθεί....

Πίνακας του Frederic Leighton, 1891

"H επιστροφή της Περσεφόνης)

Την Κυριακή, 21 Δεκεμβρίου 2025, είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο, που σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη του χειμώνα και κατ’ επέκταση τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου. Στην Αθήνα, ο ήλιος θα ανατείλει στις 07:37 και θα δύσει στις 17:09, με τη διάρκεια της ημέρας στις 9 ώρες, 32 λεπτά. Η λέξη "ηλιοστάσιο" σημαίνει το σημείο που ο ήλιος βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόσταση από τον ουράνιο ισημερινό και ετυμολογικά προέρχεται από τις λέξεις ήλιος και στάσις. Σε πολλές γλώσσες ο όρος που έχει επικρατήσει είναι λατινικής προέλευσης από τη λέξη solstitium (sol, ήλιος και sisto, στέκομαι)

Οι άνθρωποι έχουν σηματοδοτήσει τα ηλιοστάσια για αιώνες με εορτασμούς και μνημεία όπως το Στόουνχεντζ, το οποίο σχεδιάστηκε για να ευθυγραμμίζεται με τις τροχιές του ήλιου κατά τα ηλιοστάσια. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους της αρχαιότητας, δεν εξαρτόμαστε από τις εποχιακές αλλαγές για την επιβίωσή μας. Παρ 'όλα αυτά, εξακολουθούμε να νιώθουμε μια ισχυρή σύνδεση με τον ουρανό. Για πολλούς, το χειμερινό ηλιοστάσιο έχει τόσο ψυχολογικές όσο και αστρονομικές επιπτώσεις. Πέρα από την Κυριακή, το φως της ημέρας θα παρατείνεται σταθερά μέχρι να έρθουν πλήρως οι τελευταίες στιγμές της άνοιξης και του καλοκαιριού. Είναι ενδιαφέρον ότι οι αστρονόμοι αποκάλυψαν ότι το πραγματικό κέντρο του Ηλιακού Συστήματος δεν είναι στην πραγματικότητα ο ήλιος.