Ὁ θρυλικὸςΤάλως τῆς Κρήτης

Της Αικ.Γ.Δασκαλοπούλου

Ὁ Τάλως, μία ἐκ τῶν πλέον ἐντυπωσιακῶν μορφῶν τῆς κρητικῆς μυθολογίας, ἀποτελεῖ σύμβολον τῆς ἀρχαιοελληνικῆς φαντασίας ὅταν αὐτὴ ἐπιχειρεῖ νὰ συνδυάσῃ τὸ θεῖον, τὴν τεχνολογίαν καὶ

τὴν ἀνάγκην προστασίας τῆς πατρίδος.

Κατὰ τὰς πηγάς, ὁ Τάλως ἦτο γίγας χάλκινος, ὃντινα ὁ Ζεὺς ἐχάρισεν εἰς τὸν Μίνωα ἵνα φυλάσσῃ τὴν Κρήτην, ἢ κατὰ μιαν ἄλλην ἐκδοχήν, ἐποίησεν αὐτὸν ὁ Ἥφαιστος, ὁ θεῖος τεχνουργός, ὁστις ἐδύνατο νὰ ἐμψυχώσῃ τὸ μέταλλον καὶ νὰ τοῦ δώσῃ ἔργον καὶ λειτουργίαν.

Ὁ χάλκινος οὗτος φύλαξ περιήρχετο τὴν νῆσον τρεὶς φορές κατὰ ἡμέραν, ὡς ἄνθρωπος ἀγρυπνῶν φρουρὸς, ἀλλ᾿ ἄτρωτος καὶ φοβερὸς ἐναντίον παντὸς ξένου ἐπιβουλεύοντος τὴν χώραν.

Ὅταν ἐπλησίαζε ἐχθρικὸν πλοῖον, ὁ Τάλως ἐθερμαίνετο ὅλος, καὶ ἡ φλογώδης χείρ του ἔπιπτεν ἐπὶ τῶν ξύλινων σκαφῶν, κατακαίειν αὐτὰ καθ’ ὅν τρόπον μόνον θεῖον μηχάνημα θᾶ εδύνατο.

Ἔφερεν δὲ ἐντός τοῦ σώματός του μίαν μόνην φλέβα, ἣτις διήρχετο ἀπὸ τῆς κεφαλῆς μέχρι τῆς πτέρνης, καὶ ἐκλείετο δι᾿ ἑνὸς ἡλοῦ χάλκινου.

Ἡ Μήδεια, κατὰ τὴν διήγησιν τῶν Ἀργοναυτικῶν, τὸν ἠπάτησε καὶ τὸν ἔπεισε νὰ ἀφαιρέσῃ τὸν ἥλον, καὶ τότε ἡ ζωτικὴ ῥοὴ του ἐχύθη, ὥστε ὁ γίγας νὰ καταπέσῃ ὡς ἄψυχος μηχανή, φανερώσας ὅτι ἦτο μᾶλλον τεχνούργημα ἢ ὄν ἐξ ἁγνῆς θεϊκῆς φύσεως.

Ὁ συμβολισμὸς τοῦ Τάλου ἐκτείνεται εἰς τὴν ἱστορικὴν συνείδησιν τῶν Ἑλλήνων. Ἐθεωρεῖτο φύλαξ τῆς νομιμότητος, ἐγρήγορσις τῆς πολιτείας, καὶ ἔμβλημα τῆς ἀμύνης ἐναντίον παντὸς ξενικῆς ἀπειλῆς.

Πολλοὶ νεώτεροι ἐρευνηταί βλέπουσιν εἰς αὐτὸν ἕνα ἀπὸ τὰ πρώτα «αὐτόματα» τῆς ἀνθρωπίνης φαντασίας, προάγγελον τῆς ἰδέας τοῦ μηχανικοῦ ἀνδροειδοῦς.

Ἡ χάλκινη φύσις του, ἡ μοναδικὴ φλέβα καὶ ἡ τεχνητὴ πνοή ζωῆς ἀνακαλοῦν ἐντύπωσιν προχωρημένης τεχνολογικῆς συλλήψεως, ὡς ἐὰν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες προαισθάνοντο τὴν ἔννοιαν τῆς ἔμψυχης μηχανῆς.

Καὶ ἐν τῇ λαϊκῇ παραδόσει τῆς Κρήτης ὁ Τάλως δὲν ἔπαυσε νὰ ζῇ. Παλαιαὶ διηγήσεις τὸν θέλουν νὰ τρέχει κατὰ τὰ παράλια τοῦ Ἁγιοφάραγγου μὲ βροντώδη βήματα, προειδοποιῶν τοὺς κατοίκους διὰ κινδύνους ἐρχομένους ἐκ θαλάσσης.

Ἡ τοπικὴ μνήμη τὸν διατηρεῖ ὡς φύλακα καὶ προστάτην, σύμβολον τῆς σταθερότητος καὶ τῆς ἰσχύος τῆς νήσου, ἐνῷ ἡ νεωτέρα ἑρμηνεία τὸν θέτει εἰς τὸ μεταίχμιον μεταξύ μύθου, τεχνολογίας καὶ ἐθνικῆς ταυτότητος.

Βιβλιογραφία και πηγές:

1. Ἀπολλώνιος Ῥόδιος, Ἀργοναυτικά, ἐκδ. Κάκτος.

2. Ἀπολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, ἐκδ. Παπαδήμα.

3. Διόδωρος Σικελιώτης, Ἱστορικὴ Βιβλιοθήκη, ἐκδ. Μορφωτικὸ Ἴδρυμα Ἐθνικῆς Τραπέζης.

4. Πλούταρχος, Ἑλληνικὰ Ζητήματα, ἐκδ. Κάκτος.

5. Κακριδής Ι. Θ. (ἐπιμ.), Ἑλληνικὴ Μυθολογία, τόμος Γ΄, ἐκδ. Ἐκδοτικὴ Ἀθηνῶν.

6. Σταματάκης Μαν., Μυθολογία τῆς Κρήτης, ἐκδ. Διόνυσος.